«Вораг хадзіў па версе зямлянак». Неверагодная гісторыя выратавання раненых партызан, якія правялі пад зямлёй 18 сутак

Партызанскі рух у Бягомльскім раёне, які існаваў да 1960 года, пачаў зараджацца з першых дзён Вялікай Айчыннай. Менавіта тут дзейнічала партызанская брыгада "Жалязняк" - адна з самых вядомых у гады вайны. Гісторыі подзвігаў дзядоў і прадзедаў іх нашчадкі беражліва захоўваюць і сёння. Свой герой-партызан у Бягомлі ёсць у кожнай сям'і.

Ужо ў снежні 1942 года Бягомль быў цалкам вызвалены партызанамі. І да лета 1944-га страчваў сваю незалежнасць толькі ў час вельмі буйных карных аперацый. А да пачатку 1943 года ад ворага быў зачышчаны ўвесь раён. На тэрыторыі БССР ён стаў адным з першых савецкіх раёнаў у тыле ворага. На поўнач ад Мінска партызаны разграмілі ўсе варожыя гарнізоны на плошчы 2250 квадратных кіламетраў. Бягомль атрымаў, няхай і неафіцыйна, статус сталіцы Барысава-Бягомльскай партызанскай зоны - самай вялікай на тэрыторыі СССР.

Адразу ж пасля вызвалення пасёлка пачаў дзейнічаць партызанскі аэрадром. З сакавіка 1943 года рэйсы праводзіліся рэгулярна. Кожную ноч тут прызямляліся па сем-дзесяць планёраў і два-тры самалёты. Груз дастаўляўся не толькі партызанам брыгады "Жалязняк", але і для іншых раёнаў і абласцей. Аэрадром працаваў аж да чэрвеня 1944 года. За гэты час на Вялікую зямлю былі вывезены тысячы цяжкараненых, хворых і дзяцей, а ў партызанскую зону дастаўлены боепрыпасы, зброя і медыкаменты. Адсюль жа эвакуіравалі знакамітую разведчыцу Алену Мазанік, якую Гітлер пасля забойства Вільгельма Кубе аб'явіў сваім асабістым ворагам.

Быў у час вайны і выпадак, які інакш як цудам не назавеш: амаль 40 чалавек правялі ў падземным партызанскім шпіталі сярод Домжарыцкіх балот у раёне вёскі Саўскі бор 18 сутак. У іх практычна не было ежы і вады, паветраадвод часта засыпала зямлёй, адчаго грудзі спірала і дыхаць было вельмі цяжка. Надзеі, што выберуцца жывымі, не было. Але здарыўся цуд: выратаваліся ўсе - і медработнікі, і раненыя.

Бягомль стаў пятым у спісе населеных пунктаў, у які адправіліся аўтары праекта "Цытадэлі мужнасці". Праект "Цытадэлі мужнасці" выходзіць у газеце "7 дней" і на сайце БЕЛТА раз у два тыдні. На працягу года будзе апублікавана 27 матэрыялаў - пра кожны з населеных пунктаў, узнагароджаных вымпелам "За мужнасць і стойкасць у гады Вялікай Айчыннай вайны".

БелТА